Η
Νέα Μονή (11ου αι.), είναι το σημαντικότερο θρησκευτικό κέντρο της Xίου
επί αιώνες και ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία στην Ελλάδα
(συγκαταλέγεται στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της
UNESCO).
Στο καθολικό διατηρείται ένα από τα σημαντικότερα σύνολα
βυζαντινών ψηφιδωτών στη Μεσόγειο!
Σε παλιό διώροφο κελί στεγάζεται το μουσείο, στο οποίο εκτίθενται, μεταξύ άλλων, μεταβυζαντινές εικόνες καθώς και εκκλησιαστικά και λαϊκά κεντήματα.
βυζαντινών ψηφιδωτών στη Μεσόγειο!
Σε παλιό διώροφο κελί στεγάζεται το μουσείο, στο οποίο εκτίθενται, μεταξύ άλλων, μεταβυζαντινές εικόνες καθώς και εκκλησιαστικά και λαϊκά κεντήματα.
Η ίδρυση της Μονής
Κατά το πρώτο μισό του 11ου αιώνα μ.Χ. ασκήτευαν σε μια σπηλιά στο Προβάτειο όρος τρεις μοναχοί, ο Νικήτας, ο Ιωάννης και ο Ιωσήφ, που ήρθε αργότερα κοντά στους δύο πρώτους. Μια νύχτα του 1034 είδαν, κατά την παράδοση, από το ασκηταριό τους ένα φως μέσα στο δάσος, που έμεινε ορατό, ακίνητο στην ίδια θέση, για αρκετές νύχτες.
Σκέφθηκαν ότι ήταν θεϊκό σημάδι («σημείον») και προσπάθησαν να το προσεγγίσουν, αλλά η βλάστηση ήταν πολύ πυκνή. Μετά από σκέψη, άναψαν φωτιά για να καθαρίσουν την περιοχή, οπότε όταν αυτή έσβησε αντίκρυσαν μια μυρτιά (μερσινιά στο χιακό ιδίωμα) που είχε μείνει ανέπαφη από τη φωτιά και πάνω στα κλαδιά της μια εικόνα της Παναγιάς. Πιθανότατα την είχε κρύψει κάποιος πιστός στους δύσκολους καιρούς της Εικονομαχίας που είχαν προηγηθεί για να τη διασώσει.
Κατά το πρώτο μισό του 11ου αιώνα μ.Χ. ασκήτευαν σε μια σπηλιά στο Προβάτειο όρος τρεις μοναχοί, ο Νικήτας, ο Ιωάννης και ο Ιωσήφ, που ήρθε αργότερα κοντά στους δύο πρώτους. Μια νύχτα του 1034 είδαν, κατά την παράδοση, από το ασκηταριό τους ένα φως μέσα στο δάσος, που έμεινε ορατό, ακίνητο στην ίδια θέση, για αρκετές νύχτες.
Σκέφθηκαν ότι ήταν θεϊκό σημάδι («σημείον») και προσπάθησαν να το προσεγγίσουν, αλλά η βλάστηση ήταν πολύ πυκνή. Μετά από σκέψη, άναψαν φωτιά για να καθαρίσουν την περιοχή, οπότε όταν αυτή έσβησε αντίκρυσαν μια μυρτιά (μερσινιά στο χιακό ιδίωμα) που είχε μείνει ανέπαφη από τη φωτιά και πάνω στα κλαδιά της μια εικόνα της Παναγιάς. Πιθανότατα την είχε κρύψει κάποιος πιστός στους δύσκολους καιρούς της Εικονομαχίας που είχαν προηγηθεί για να τη διασώσει.
Οι μοναχοί την πήραν και τη μετέφεραν στην πνιγηρή και σκοτεινή σπηλιά
τους. Η εικόνα όμως έφευγε μόνη της θαυματουργικά και επέστρεφε στην
άφλεκτη μερσινιά. Αυτό ανάγκασε τους τρεις μοναχούς να χτίσουν μόνοι
τους ένα μικρό ναό της Θεοτόκου στην ακριβή θέση που ανακαλύφθηκε η
εικόνα της, και για να μην την αφήσουν μόνη έφτιαξαν κι αυτοί τα κελιά
τους και μετακόμισαν εκεί.
Αυτή λοιπόν ήταν η πρώτη, η ΠΑΛΑΙΑ μονή, που επέφερε κατόπιν τον χαρακτηρισμό της ΝΕΑΣ Μονής στο μεγαλόπρεπο μεταγενέστερο συγκρότημα.
Αυτή λοιπόν ήταν η πρώτη, η ΠΑΛΑΙΑ μονή, που επέφερε κατόπιν τον χαρακτηρισμό της ΝΕΑΣ Μονής στο μεγαλόπρεπο μεταγενέστερο συγκρότημα.
Μια νύχτα, κατά το θρύλο, η Παναγία παρουσιάστηκε στον ύπνο των τριών
μοναχών και τους είπε να μεταβούν στη Λέσβο για να συναντήσουν τον εκεί
εξόριστο Κωνσταντίνο τον Μονομάχο και να του αναγγείλουν ότι σύντομα θα
επέστρεφε στην Κωνσταντινούπολη και θα γινόταν αυτοκράτορας. Πράγματι, ο
Νικήτας και ο Ιωσήφ ταξίδεψαν στη Λέσβο και ανήγγειλαν στον Κωνσταντίνο
το χαρμόσυνο μήνυμα. Ο Κωνσταντίνος, διαπιστώνοντας ειλικρίνεια στα
λόγια τους, τους υποσχέθηκε ότι αν η πρόρρησή τους επαληθευόταν θα τους
χάριζε ό,τι κι αν του ζητούσαν. Τότε οι μοναχοί του εξιστόρησαν όλα τα
περιστατικά σε σχέση με την εικόνα και τον παρακάλεσαν όταν βασιλεύσει
να χτίσει μεγαλόπρεπη εκκλησιά στη Θεοτόκο εκεί που είχε βρεθεί το
εικόνισμα. Ο Κωνσταντίνος τους διαβεβαίωσε και τους προσέφερε το
πριγκηπικό του δαχτυλίδι.
Το 1042 η Ζωή η Πορφυρογέννητη ανεκάλεσε από την εξορία τον Μονομάχο, τον παντρεύτηκε και τον ανεκήρυξε Αυτοκράτορα. Μόλις οι τρεις Χιώτες ασκητές πληροφορήθηκαν την είδηση, ταξίδεψαν στην Πόλη και υπενθύμισαν στον νέο Αυτοκράτορα την υπόσχεσή του, δείχνοντας και το δείγμα της, το πριγκηπικό του δαχτυλίδι. Ο Μονομάχος τήρησε την υπόσχεσή του και έτσι δίνει διαταγές να κτισθεί μεγαλόπρεπος μοναστηριακός ναός στη Χίο: «Εκπέμπει αρχιτέκτονας της οικοδομήσεως μετ' άλλων πολλών τεχνιτών, και διατάγματα την οικοδομήν αφορώντα κατά την θέσιν της αδιαφλέκτου Μυρσίνης» (Γ. Νικηφόρου-Φωτεινού: Νεαμονήσια, σ.25). Το ενδιαφέρον του Αυτοκράτορα δεν περιορίσθηκε στην ανέγερση του ναού, αλλά συνεχίσθηκε σε όλη τη ζωή του, με τουλάχιστον 10 χρυσόβουλλα με τα οποία παρείχε στη Νέα Μονή πολλά προνόμια και δωρεές.
Το 1042 η Ζωή η Πορφυρογέννητη ανεκάλεσε από την εξορία τον Μονομάχο, τον παντρεύτηκε και τον ανεκήρυξε Αυτοκράτορα. Μόλις οι τρεις Χιώτες ασκητές πληροφορήθηκαν την είδηση, ταξίδεψαν στην Πόλη και υπενθύμισαν στον νέο Αυτοκράτορα την υπόσχεσή του, δείχνοντας και το δείγμα της, το πριγκηπικό του δαχτυλίδι. Ο Μονομάχος τήρησε την υπόσχεσή του και έτσι δίνει διαταγές να κτισθεί μεγαλόπρεπος μοναστηριακός ναός στη Χίο: «Εκπέμπει αρχιτέκτονας της οικοδομήσεως μετ' άλλων πολλών τεχνιτών, και διατάγματα την οικοδομήν αφορώντα κατά την θέσιν της αδιαφλέκτου Μυρσίνης» (Γ. Νικηφόρου-Φωτεινού: Νεαμονήσια, σ.25). Το ενδιαφέρον του Αυτοκράτορα δεν περιορίσθηκε στην ανέγερση του ναού, αλλά συνεχίσθηκε σε όλη τη ζωή του, με τουλάχιστον 10 χρυσόβουλλα με τα οποία παρείχε στη Νέα Μονή πολλά προνόμια και δωρεές.
Λίγα χρόνια μετά ο Νικήτας και ο Ιωάννης συκοφαντήθηκαν ως κακόδοξοι
στον τότε Πατριάρχη και εξορίσθηκαν μέχρι το 1057. Αλλά και αργότερα, ο
Ιωσήφ, όντας ηγούμενος της Μονής, κατηγορήθηκε για κατάχρηση της
περιουσίας της, όμως ο Αυτοκράτορας Ρωμανός Διογένης, εξετάζοντας
προσωπικά την καταγγελία, τον αθώωσε. Οι τρεις ιδρυτές μοναχοί αξιώθηκαν
έτσι να πεθάνουν στη Νέα Μονή. Η Εκκλησία τους κατέταξε μεταξύ των
οσίων και τιμά τη μνήμη τους στις 20 Μαΐου, ημερομηνία της κοιμήσεως του
πρώτου που απεβίωσε, του Νικήτα.
πηγή briefingnews
πηγή briefingnews