
Την
εποχή της αθλήσεως των Πέντε Μαρτύρων η ειδωλολατρική θρησκεία είχε
εξαπλωθεί και επικρατήσει στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Παρόλα αυτά πολλοί
χριστιανοί εξακολουθούσαν να κατοικούν στις περιοχές της Αρμενίας και
της Καππαδοκίας. Γι’ αυτό τον λόγο ο Διοκλητιανός αποφάσισε να εκδιώξει
τους τοπικούς άρχοντες....
αυτών των δύο περιοχών και να διορίσει σ’ αυτές
δύο σκληρόκαρδους χριστιανομάχους, τον Λυσία, ο οποίος διορίστηκε
Επίτροπος στους Λιμιταναίους, και τον Αγρικόλα, ο οποίος διορίστηκε
Διοικητής της Σεβάστειας. Με την ανάληψη των καθηκόντων τους ξεκίνησε
και ο αδυσώπητος διωγμός των χριστιανών.


Στο
μεταξύ ανάμεσα στους φυλακισμένους χριστιανούς ήταν και ο πρεσβύτερος
Αυξέντιος, τον οποίο αλυσοδεμένο οδήγησαν την επόμενη ημέρα στον Λυσία. Ο
Αυξέντιος παρέμεινε σταθερός και ακλόνητος στην πίστη του και τότε
αποφασίστηκε ο αποκεφαλισμός του σε δάσος για να φαγωθεί από τα θηρία.
Στη διαδρομή προς τον τόπο του αποκεφαλισμού προσευχόταν, ενώ ζήτησε από
έναν χριστιανό στρατιώτη, ο οποίος ονομαζόταν Ορέστης, να πει στον
Ευστράτιο ότι έχει ανάγκη της προσευχής του και ότι σύντομα θα
συναντηθούν. Μετά τον αποκεφαλισμό του Αυξεντίου ευσεβείς χριστιανοί
περισυνέλεξαν κρυφά μέσα στη νύχτα το λείψανο και το ενταφίασαν.
Μετά
το μαρτυρικό τέλος του Αυξεντίου ο Λυσίας διέταξε να φέρουν μπροστά του
τον Μαρδάριο, ο οποίος καθ’ υπόδειξη του Ευστρατίου σε όλα τα ερωτήματα
του Λυσία έδωσε την απάντηση ότι είναι χριστιανός. Η στάση αυτή του
Μαρδαρίου προκάλεσε τον θυμό του αιμοσταγούς άρχοντα, ο οποίος έδωσε την
εντολή να τρυπήσουν τους αστραγάλους του, να περάσουν σχοινιά από τις
τρύπες και να τον κρεμάσουν, ενώ στη συνέχεια με πυρωμένα σουβλιά να του
κάψουν τα νεφρά και την πλάτη. Κατά τη διάρκεια αυτών των φρικτών
βασανιστηρίων και αφού ο Μαρδάριος προσευχήθηκε στον Κύριο, παρέδωσε την
αγία του ψυχή στα χέρια του Θεού.
Στη
συνέχεια ο Λυσίας διέταξε να του φέρουν μπροστά του τον Ευγένιο, ο
οποίος με ξεχωριστή παρρησία διακήρυξε την παντοδυναμία του ενός και
αληθινού Θεού, γεγονός που εξαγρίωσε τον αιμοσταγή ηγεμόνα, ο οποίος
έδωσε την εντολή να του κόψουν τη γλώσσα για την αυθάδη συμπεριφορά του
και στη συνέχεια να κατακερματίσουν τα χέρια και τα πόδια του. Κατά τη
διάρκεια του βασανισμού ο γενναίος αθλητής του Χριστού Ευγένιος παρέδωσε
την ψυχή του στον αθλοθέτη και δικαιοκρίτη Ιησού Χριστό.


Ο
Αγρικόλας έδωσε εντολή στη συνέχεια να φυλακίσουν τον Ευστράτιο. Ο
άγιος κάλεσε έναν πιστό υπηρέτη να πάει στη φυλακή για να συντάξει τη
διαθήκη του, σύμφωνα με την οποία η επιθυμία του ήταν να ενταφιαστεί
μαζί με τους συναθλητές του, Αυξέντιο, Μαρδάριο, Ευγένιο και Ορέστη στην
κατακόμβη Αλιβάζορα, που βρισκόταν στη άκρη της πολίχνης των Αραβράκων.
Επιπλέον ένα μέρος της περιουσίας του το άφηνε για να ανεγερθεί
μοναστήρι, ενώ το υπόλοιπο θα το διέθετε στους φτωχούς και τους
συγγενείς του. Στο μεταξύ την εποχή αυτή επίσκοπος στη Σεβάστεια ήταν ο
Άγιος Βλάσιος, ο οποίος θέλησε να επισκεφθεί στη φυλακή τον Ευστράτιο
για να γνωρίσει από κοντά τον επιφανή αυτό άνδρα, ο οποίος κατετρόπωσε
με την επιχειρηματολογία του τον Αγρικόλα. Αφού δωροδόκησε ο Άγιος
Βλάσιος τους φύλακες, μπήκε στη φυλακή και συνομίλησε με τον Ευστράτιο.
Κατά τη συνομιλία τους ο Ευστράτιος του αποκάλυψε ότι την επόμενη ημέρα
θα θανατωθεί και του έδωσε τη διαθήκη του για να την εκτελέσει. Στη
συνέχεια του ζήτησε να κοινωνήσει των Αχράντων Μυστηρίων. Πράγματι ο
Άγιος Βλάσιος τέλεσε μέσα στη φυλακή τη Θεία Λειτουργία και ο ένδοξος
αθλητής του Χριστού Ευστράτιος κοινώνησε, ενώ άπλετο φως περιέλουσε τη
σκοτεινή φυλακή.

Μετά
τη μαρτυρική τελείωση του Αγίου Ευστρατίου, ο Άγιος Βλάσιος παρέλαβε τα
ιερά λείψανα και μετά από πολυήμερη πεζοπορία και κάτω από αντίξοες
καιρικές συνθήκες έφτασε στα Αράβρακα, όπου στη σωζόμενη μέχρι τις
ημέρες μας κατακόμβη, όπου η Αγία Μακρίνα παρέμεινε για κάποιο χρονικό
διάστημα, τοποθέτησε μέσα σε τρεις τάφους τα ιερά λείψανα των Πέντε
ενδόξων και καλλινίκων Μαρτύρων. Στον ένα τάφο τοποθετήθηκαν τα λείψανα
των Αγίων Ευγενίου και Μαρδαρίου, στον δεύτερο τάφο τα λείψανα του
πρεσβυτέρου Αυξεντίου και στον τρίτο τάφο τα λείψανα των Αγίων
Ευστρατίου και Ορέστου. Μέχρι σήμερα οι τάφοι αυτοί αποτελούν
προσκύνημα, τα δε ιερά και χαριτόβρυτα λείψανα των Αγίων, τα οποία
φυλάσσονται σε ναούς και μοναστήρια της πατρίδος μας, αποτελούν
αστείρευτη πηγή ευλογίας και θαυματουργικών ιάσεων. Μεγάλο μέρος των
ιερών αυτών λειψάνων μεταφέρθηκαν μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή στην
περιοχή της Καβάλας και σήμερα φυλάσσονται σε λειψανοθήκη στον
θεμελιωθέντα το 1950 βυζαντινού ρυθμού ενοριακό ναό της Αγίας Τριάδος
και των Αγίων Πέντε Μαρτύρων στο χωριό Πολύστυλο Καβάλας, όπου οι Άγιοι
Ευστράτιος, Αυξέντιος, Ευγένιος, Μαρδάριος και Ορέστης αποτελούν το
σημείο της θαυματουργικής αναφοράς και προσκύνησης όλων των κατοίκων της
περιοχής. Οι Πέντε Άγιοι Μάρτυρες τιμούνται επίσης με ξεχωριστή
ευλάβεια στο μυροβόλο και αγιοτόκο νησί της Χίου, δεδομένου ότι οι
ευσεβείς Χιώτες διατηρούσαν από ανέκαθεν στενές επαφές με την
Καππαδοκία, αλλά και πολλοί κάτοικοι του νησιού είχαν μετοικήσει στη
Μικρά Ασία. Η τιμή των Αγίων στη Χίο αποδεικνύεται από την ίδρυση μονής
επ’ ονόματι του Αγίου Ευστρατίου στη συνοικία Βλατταριά της πόλεως Χίου,
η οποία αφιερώθηκε στην ιδρυθείσα τον 11ο αιώνα περιώνυμη Νέα Μονή, στο
καθολικό της οποίας σώζονται μέχρι σήμερα ψηφιδωτά με τις απεικονίσεις
των Αγίων Πέντε Μαρτύρων. Δυστυχώς η μονή του Αγίου Ευστρατίου δεν
υφίσταται πλέον, αλλά δύο ιεροί ναοί της Χίου, ευρισκόμενοι στα Θυμιανά
και στον Βροντάδο, είναι αφιερωμένοι στη μνήμη των Αγίων. Στο σημείο
αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι ο θεμελιωθείς το 1890 και εγκαινιασθείς το
1898 βυζαντινού ρυθμού τρισυπόστατος περικαλλής ιερός ναός του Αγίου
Ευστρατίου στα Θυμιανά της Χίου αποτελεί καύχημα για την περιοχή, αλλά
και για ολόκληρο το νησί, συγκαταλέγεται δε στους μεγαλύτερους και
επιβλητικότερους ναούς της Χίου (μήκος 32μ., πλάτος 17,20μ. και ύψος
26μ.). Οι Άγιοι Πέντε Μάρτυρες τιμούνται επίσης στη Σαντορίνη, όπου ο
ενοριακός ναός του χωριού Βουρβούλος είναι αφιερωμένος στον Άγιο
Ευστράτιο, στο χωριό Σήμανδρα της Χαλκιδικής, όπου στον ενοριακό ναό των
Αγίων Δώδεκα Αποστόλων φυλάσσονται τεμάχια ιερών λειψάνων των Αγίων και
παλαιά εφέστια εικόνα τους, στην Τήνο, όπου ο επ’ ονόματί τους ναός στο
χωριό Αρνάδος φέρει την προσωνυμία «Άγιοι Μαρδαραίοι», και στη Λέρο,
όπου έχει ανεγερθεί ναΰδριο επ’ ονόματι του Αγίου Ευστρατίου.

Η
ευχή όλων μας είναι οι Άγιοι Ευστράτιος, Αυξέντιος, Ευγένιος, Μαρδάριος
και Ορέστης να μας ενισχύουν στον αγώνα της κατά Χριστόν πνευματικής
προκοπής και σωτηρίας και να μας παραδειγματίζουν με τη σθεναρή ομολογία
και πίστη τους στον ένα και αληθινό Θεό, ο Οποίος τους τίμησε και τους
δόξασε, καθιστώντας τα ιερά τους λείψανα αδιάλειπτη πηγή θαυματουργικής
χάριτος.
Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος
Εκπαιδευτικός
πηγή imchiou.