Στη γιορτή των Αγ. θεοδώρων τιμούνται μαζί, οι μεγαλομάρτυρες "Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων" του 3ου αιώνα και Άγιος Θεόδωρος ο Στρατηλάτης του 4ου αιώνα.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Θεόδωρος ο Τήρων που ονομάστηκε έτσι επειδή ήταν στρατιώτης επί Διοκλητιανού στο τάγμα των Τηρώνων (νεοσύλλεκτων), κατά τη διάρκεια λιμού στην περιοχή των Ευχαΐτων της Γαλατίας, έθρεψε τον πληθυσμό μιας πόλης με κόλλυβα.
Από τότε καθιερώθηκε να προσφέρονται στους ναούς, το Σάββατο της πρώτης εβδομάδας των Νηστειών (και Ψυχοσάββατο), κόλλυβα.....
Σύμφωνα με άλλη παράδοση, η καθιέρωση των κόλλυβων συνδέεται με ένα θαύμα που έκανε ο Αγιος Θεόδωρος ο Τήρων επί Ιουλιανού, που ήταν αντίθετος στη νηστεία των χριστιανών.
Ο αυτοκράτορας, διέταξε τον έπαρχο της Κωνσταντινούπολης, όταν πλησίαζε η πρώτη εβδομάδα των νηστειών, να εξαφανίσουν από την αγορά κάθε είδους τρόφιμα και να αφήσουν μόνο τα ειδωλόθυτα, ώστε να αναγκαστούν οι χριστιανοί να φάνε από αυτά που προέρχονταν από τις θυσίες.
Τότε ο Αγιος Θεόδωρος παρουσιάστηκε ως οπτασία στον Πατριάρχη Ευδόξιο και του φανέρωσε το σχέδιο του Ιουλιανού, υποδεικνύοντάς του συγχρόνως να χρησιμοποιήσουν οι χριστιανοί, αντί για άλλη τροφή, κόλλυβα.
Κατόπιν, με βάση την αρχαία δοξασία ότι οι νεκροί έχουν την ικανότητα να γνωρίζουν και να προλέγουν το μέλλον, το Ψυχοσάββατο αυτό είχε συνδυαστεί από παλιά με μαντικές λαϊκές δοξασίες όπου οι ανύπαντρες νέες έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι τους κόλλυβα των Αγίων Θεοδώρων, πιστεύοντας ότι θα δουν στο όνειρό τους τον άντρα που θα παντρευτούν.
Σε άλλη εκδοχή, αυτή η μαντική τελετή γινόταν μεσάνυχτα (που πιστευόταν πως ήταν η ώρα των νεκρών), σε ένα σταυροδρόμι.
Κόλλυβα αγιορείτικα
Υλικά
1 κ. σιτάρι
1 κ. καρύδια, αμύγδαλα και φουντούκια
1 κ. κουλουράκια μνημόσυνου κοπανισμένα
500 γρ. στραγάλια μαλακά κοπανισμένα
500 γρ. σταφίδες ξανθές (πλυμένες και στεγνωμένες)
1 κ. άχνη ζάχαρη
250 γρ. αλεύρι καβουρδισμένο
κανέλα
κύμινο
Εκτέλεση
Μουσκεύουμε το σιτάρι όλη τη νύχτα. Το βράζουμε, το στραγγίζουμε και το στεγνώνουμε καλά. Αναμειγνύουμε όλα τα υλικά εκτός από τα στραγάλια και τη μισή ζάχαρη. Καλύπτουμε τα κόλλυβα με τα κοπανισμένα στραγάλια. Από πάνω στρώνουμε την υπόλοιπη ζάχαρη και διακοσμούμε τα κόλλυβα με άσπρα και ασημένια κουφέτα.
πηγή panagiaalexiotissa.