Τί εἶναι ἡ Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία;

Τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Ἐπιφανίου Θεοδωροπούλου

Ἡ Ἐκκλησία μας καθόρισε ὅλες τὶς Τετάρτες καὶ Παρασκευὲς τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς νὰ τελεῖται μία ἄλλη Λειτουργία, ἡ Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων Δώρων.

Κατὰ τὴ Λειτουργία αὐτὴ δὲν τελεῖται Θυσία, δὲ γίνεται δηλαδὴ μεταβολὴ τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου σὲ Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ.

Τὰ Τίμια Δῶρα, ὁ Ἄρτος καὶ ὁ Οἴνος εἶναι ἕτοιμα, ἔχουν προαγιασθῆ (γι’ αὐτὸ καὶ λέγεται Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων Δώρων) κατὰ τὴν προηγηθεῖσα θεία Λειτουργία τῆς Κυριακῆς, εἶναι πλέον Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ, καὶ ἁπλῶς προσφέρονται πρὸς μετάληψη στοὺς πιστούς.......

Ὁ Ἱερέας καθ’ ἑκάστη Κυριακὴ κόπτει ἀπὸ τὸ πρόσφορο τὸν λεγόμενο «Ἀμνόν», δηλαδὴ τὸ τετράγωνο ἐκεῖνο τεμάχιο τῆς σφραγίδας ποὺ γράφει ΙΣ-ΧΣ ΝΙ-ΚΑ, καὶ τὸ τοποθετεῖ ἐπάνω στὸ ἱερὸ Δισκάριο. Μετ’ ὀλίγο, κατὰ τὴ στιγμή τοῦ «Σὲ ὑμνοῦμεν…», τὸ τεμάχιον αὐτὸ τοῦ ἄρτου θὰ μεταβληθεῖ διὰ τῆς εὐλογίας τοῦ Ἱερέως σὲ αὐτὸ τοῦτο τὸ Σῶμα τοῦ Κυρίου, ὅπως καὶ ὁ οἶνος, ποὺ εἶναι στὸ ἱερὸ Ποτήριο, θὰ μεταβληθεῖ καὶ αὐτὸς σὲ αὐτὸ τοῦτο τὸ Αἷμα τοῦ Κυρίου.

Ὅταν ὅμως βρισκόμαστε στὴ πένθιμο περίοδο τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, ὁ Ἱερέας, κατὰ τὴ Θ. Λειτουργία τῆς Κυριακῆς, δὲν θὰ κόψει ἕνα μόνο...

τεμάχιο ἐκ τῆς σφραγίδας τοῦ προσφόρου, ὡσὰν αὐτὸ ποὺ εἴπαμε ἀνωτέρω, ἀλλὰ περισσότερα (συνήθως τρία), ἀνάλογα πρὸς τὸν ἀριθμὸ τῶν Λειτουργιῶν τῶν Προηγιασμένων ποὺ θὰ τελέσει κατὰ τὴν ἑβδομάδα.

Τὰ τεμάχια αὐτὰ (ποὺ δὲν κόπτονται ὅλα ἀπὸ ἕνα πρόσφορο, ἀλλ’ ἕνα ἀπὸ κάθε πρόσφορο), θὰ τὰ εὐλογήσει κατὰ τὴν ὥρα ποὺ πρέπει καὶ αὐτὰ θὰ μεταβληθοῦν σὲ Σῶμα Χριστοῦ. Ἀπὸ αὐτὰ τὸ ἕνα θὰ χρησιμοποιηθεῖ γιὰ τὴ θεία Μετάληψη τῆς ἡμέρας ἐκείνης (Κυριακῆς), τὰ ἄλλα (συνήθως δύο) θὰ ἐμβαπτισθοῦν στὸ ἱερὸ Ποτήριο, ὅπου τὸ ἅγιο Αἷμα τοῦ Κυρίου, καὶ θὰ φυλαχθοῦν σὲ εἰδικὸ κιβωτίδιο, τὸ ἱερὸ Ἀρτοφόριο, γιὰ τὶς Λειτουργίες τῶν Προηγιασμένων Δώρων ποὺ θὰ γίνουν ἐντός της ἑβδομάδας. Κατ’ αὐτὲς τὶς Λειτουργίες ὁ Ἱερέας θὰ προσφέρει στοὺς πιστοὺς πρὸς μετάληψη τὰ Προηγιασμένα αὐτὰ Δῶρα.

Ἡ Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων εἶναι συνυφασμένη μὲ Ἑσπερινό, εἶναι δηλαδὴ βραδινή. Αὐτὸ ἔχει θεσπιστεῖ, διότι οἱ παλιοὶ Χριστιανοὶ κατὰ τὶς ἡμέρες τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς διετέλουν τελείως ἄσιτοι (νηστικοὶ) μέχρι τῶν ἑσπερινῶν ὡρῶν. Μποροῦσαν λοιπὸν νὰ ἐκκλησιαστοῦν καὶ νὰ κοινωνήσουν κατὰ τὶς ἑσπερινὲς ὧρες. Σήμερα ἡ Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων τελεῖται καὶ κατὰ τὴν ἑσπέρα συνηθέστερα ὅμως τελεῖται κατὰ τὶς πρωινὲς ὧρες πρὸς διευκόλυνση τῶν πιστῶν.

Ἡ Λειτουργία αὐτὴ δὲν ἔχει τὸν πανηγυρικὸ καὶ θριαμβευτικὸ τόνο τῶν ἄλλων Λειτουργιῶν, ἀλλὰ δεσπόζει σὲ αὐτὴ τὸ πένθιμο καὶ κατανυκτικὸ στοιχεῖο. Ἡ Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων τελεῖται ὅλες τὶς Τετάρτες καὶ Παρασκευὲς τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς. Κατὰ τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα τελεῖται μόνο τὶς τρεῖς πρῶτες μέρες αὐτῆς (Μ. Δευτέρα, Μ. Τρίτη καὶ Μ. Τετάρτη).

Ἐπίσης τελεῖται καὶ κατὰ τὶς ἡμέρες ἑορτῶν εὐρισκομένων ἐντός τῆς περιόδου τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς. Δὲν τελεῖται κατὰ τὰ Σάββατα καὶ τὶς Κυριακές τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς. Ὁ Ἱερέας, καὶ ἂν κρατήσει τὰ ὀνόματα, δὲν θὰ τὰ μνημονεύσει, στὴν Πρόθεση, ἀλλὰ θὰ τὰ ἀφήσει γιὰ τὴ Λειτουργία τοῦ Σαββάτου ἢ τῆς Κυριακῆς. Ἐπίσης, κατὰ τὴ Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων δὲ γίνονται μνημόσυνα.


πηγή orthodoxia-ellhnismos.