Πριν από λίγο καιρό σε μια από τις μεγαλύτερες τουρκικές
ειδησεογραφικές ιστοσελίδες, στην İnternethaber, δημοσιεύτηκε ένα
καταπληκτικό άρθρο με τον χαρακτηριστικό τίτλο, «Ayasofya efsaneleri»,
δηλαδή « Οι Θρύλοι της Αγίας Σοφίας». Το άρθρο αυτό παρουσιάζει μια
διαφορετική εικόνα της Αγίας Σοφίας με άγνωστες ιδιότητες όπως η
θαυματουργική και ιαματική της χάρη που εντυπωσιάζει και προκαλεί μεγάλο
δέος στους Τούρκους. Το άρθρο επικαλείται τα γραπτά του γνωστού
Οθωμανού περιηγητή, ποιητή και συγγραφέα, του Ελβιά Τσελεμπή, ο οποίος
ασχολήθηκε και έγραψε για τα «φυλακτά», «tılsımlar», της Αγίας Σοφίας.
Τα «φυλακτά» αυτά με τον ιαματικό τους χαρακτήρα, θεράπευαν τους
περασμένους αιώνες δεκάδες ασθενείς όταν αυτοί είχαν την δυνατότητα να
τα πλησιάσουν, να τα ακουμπήσουν και να προσευχηθούν στην ιαματική τους
δύναμη.......
Όταν η Αγία Σοφία έγινε μετά την πτώση της Πόλης τζαμί, ο πρώτος
μουσουλμάνος ιεροδιδάσκαλος που άρχισε να κηρύττει στους οπαδούς του
μέσα στο τζαμί ήταν ο Akşemseddin. Ο μουσουλμάνος αυτός θεολόγος λέγεται
πως έκανε το κήρυγμα του όρθιος πλάι σε ένα θαυματουργικό παράθυρο του
ναού, που είχε την συμβολική ονομασία, «Το Κρύο Παράθυρο». Από το
παράθυρο αυτό, συμφωνά με τον θρύλο, φυσούσε ένας ιδιαίτερα δροσερός,
αναζωογονητικός αέρας. Ο Akşemseddin πίστευε και αυτό το τόνιζε και
στους μαθητές του, πως όποιος καθόταν μπροστά από το «Κρύο Παράθυρο» και
δροσίζονταν από αυτόν τον αέρα, το μυαλό του ως εκ θαύματος αμέσως
«φωτίζονταν» και «καθάριζε» από κάθε βλαβερή σκέψη και τότε μπορούσε να
κατανοήσει θεολογικές έννοιες που πριν του φαίνονταν ακατανόητες.
Στους διάδρομους της νότιας πλευράς της Αγίας Σοφίας, υπάρχει μια
μεγάλη πέτρα με μια κοιλότητα στο κέντρο της. Η πετρά αυτή λέγετε πως
ήταν η κούνια του Ιησού Χριστού, δηλαδή η κούνια στην οποία η Παναγία
ξάπλωνε και νανούριζε τον Ιησού Χριστό. Οι Τούρκοι πιστεύουν πως πέτρα
αυτή του Ιησού Χριστού έχει θαυματουργικές ιδιότητες. Οποία καινούργια
μάννα της οποίας το μωρό της ήταν πολύ ανήσυχο και έκλεγε συνέχεια το
πήγαινε και το ξάπλωνε μέσα στην κοιλότητα της πέτρας. Τότε το μωρό της
αμέσως ηρεμούσε και ησύχαζε. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, η
ευεργετική επίδραση του ίδιου του Ιησού Χριστού, που είναι γνωστό πόσο
αγαπούσε τα παιδιά, με θαυματουργικό τρόπο ηρεμούσε και ανάπαυε αμέσως
όλα τα ανήσυχα και κλαψιάρικα μωρά.
Σύμφωνα με τους πιστούς ένας άγιος, ο Hızır, ( για τους Άραβες
σύντροφος του Μωυσή, αλλά στην Τουρκία είναι πιο γνωστός σαν Hıdrellez, ο
οποίος δεν είναι άλλος από τον Άγιο Γεώργιο των ορθοδόξων της Μικράς
Ασίας), που πιστεύεται ότι θεράπευε ακόμα και θανατηφόρες ασθένειες,
πήγε κάποτε κάτω από τον κεντρικό πολυέλαιο της Αγίας Σοφίας και
προσευχήθηκε. Ο θρύλος λέει ότι αν κάποιος πάει στο ίδιο σημείο και
προσευχηθεί συνεχώς επί 40 πρωινά, τότε θα μπορέσει να δει τον ίδιο τον
Hızır και να του παρακαλέσει να τον θεραπεύσει από την ασθένεια που τον
βασανίζει. Αυτός τότε θα τον ευσπλαχνιστεί και θα τον θεραπεύσει.
Εκτός όμως από τον Hızır, οι μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι και οι
τέσσερεις άγγελοι, που όπως αναφέρεται στηρίζουν οι ίδιοι τον μεγάλο
τρούλο της Αγίας Σοφίας, έχουν θεραπευτικές ικανότητες και είναι
«φυλακτά» για τις ασθένειες των πιστών. Ιδιαίτερα για τους αρχάγγελους
Μιχαήλ και Γαβριήλ πιστεύεται ότι θεραπεύουν πολλές αρρώστιες όπως ο
αρχάγγελος Γαβριήλ, ο οποίος θεράπευε πολλούς αρρώστους από την πανούκλα
που είχε σπείρει τον θάνατο τους περασμένος αιώνες στην
Κωνσταντινούπολη.
Οι Τούρκοι λένε πως η Αγία Σοφία έχει 316 πόρτες αλλά… κάνεις δεν
μπόρεσε να τις μετρήσει ακριβώς. Με το θέμα αυτό υπάρχουν πολλοί θρύλοι
και ενδιαφέρουσες ιστορίες. Όπως αναφέρεται, η μεγάλη κεντρική πύλη
είναι ένα μεγάλο «φυλακτό» που προστάτευσε ανά τους αιώνες και ακόμα
προστατεύει το όλο κτίσμα από σεισμούς και άλλες συμφορές. Εδώ υπάρχει
σύμφωνα με τους θρύλους ένα άλλο παράδοξο. Όταν κάποιος αποπειραθεί να
μετρήσει μια μια αυτές τις πόρτες, μόλις φτάνει στο τέλος τότε θα
φανερωθεί ακόμα μια καινούργια πόρτα που δεν την έχει μετρήσει. Αυτό
θέλει να καταδείξει ότι το κτίσμα είναι μαγικό και πως ένας θνητός που
έχει αρχίσει να μετρά τις πόρτες του θαυματουργικού αυτού ναού, μόλις
φτάνει στο τέλος τότε καταλαβαίνει πως δεν έχει τελειώσει το μέτρημα και
αυτό δείχνει και την ανθρώπινη αδυναμία του μπροστά σε αυτό το
αρχιτεκτονικό θαύμα.
Κάτω από τον μεγάλο τρούλο λένε πως βρίσκετε κρυμμένο ένα μεγάλο
σεντούκι. Εκεί, σύμφωνα με τους θρύλους βρίσκεται η σωρός της
«βασίλισσας Σοφίας». Αν κάποιος αποπειραθεί να ανοίξει το σεντούκι τότε
θα γίνει μεγάλος σεισμός και θα τρέμει όλη η γη κάτω από τα πόδια του
για την ιεροσυλία του αυτή. Αλλά μέσα στον ναό κάπου αλλού κρύβεται και
μια άλλη σαρκοφάγος που λέγετε πως εκεί μέσα είχε τοποθετηθεί γνήσιο
αντίγραφο του πορτραίτου του Μωάμεθ του Πορθητή που το έχει φιλοτεχνήσει
ο Ιταλός ζωγράφος Μπελίνι όταν το πρόσφερε σαν δώρο στον Πορθητή. Να
σημειωθεί ότι εξ’ αιτίας αυτού του πορτραίτου ο Μωάμεθ ο Πορθητής
κατηγορήθηκε για ιεροσυλία καθώς το Ισλάμ απαγορεύει ρητά τις
απεικονίσεις προσώπων.
Ο κεντρικός θόλος της Αγίας Σοφίας πιστεύεται πως έχει μεγάλες
ιαματικές ιδιότητες. Ο ίδιος ο Ελβιγιά Τσελεμπή, όπως αφηγείται στα έργα
του, όταν είχε προσβληθεί από μια πολύ δύσκολη ασθένεια με έντονο
πυρετό, πήγε κάτω από το κεντρικό θόλο και έχοντας μαζί του επτά μαύρες
ρώγες από σταφύλι προσευχήθηκε ζητώντας την ίαση. Πράγματι, μετά τη
προσευχή έφαγε τα σταφύλια και αμέσως, όπως αναφέρει ο ίδιος, έγινε καλά
από την αρρώστια του.
Στο πίσω μέρος της Αγίας Σοφίας, στην δυτική πύλη, υπάρχει όπως
αναφέρεται μια δοκός που ονομάζετε, «Η Ιδρωμένη Δοκός». Αυτή η «Υγρή
Στήλη» όπως χαρακτηρίστηκε, έχει θεραπευτικές ιδιότητες και ανά τους
αιώνες χιλιάδες ασθενείς πήγαιναν εκεί και ακουμπούσαν προσευχόμενοι τα
χέρια τους στην σιδερένια στήλη για να θεραπευτούν. Τα αμέτρητα χέρια
που ακουμπούσαν στο σημείο αυτό μετά από αιώνες δημιούργησαν μια μεγάλη
κοιλότητα στην σιδερένια επιφάνεια της δοκού. Σήμερα αυτή η κοιλότητα,
όπως αναφέρεται, απεικονίζει το μέγεθος της θεραπείας που χάρισε η
«Ιδρωμένη Δοκός» στους αμέτρητους ασθενείς που απελπισμένοι είχαν βρει
καταφύγιο στην χάρη της και θεραπευτήκαν από την ευεργετική της δύναμη.
Στους περασμένους αιώνες όταν κάποιος έμπορος ή κάποιος καπετάνιος
επρόκειτο να φύγει σε ταξίδι για δουλειές, πριν ξεκινήσει και για να
πάει καλά το ταξίδι του, πήγαινε στην πύλη αυτή όπου βρίσκεται η «Υγρή
Στήλη» και προσεύχονταν στον Νώε. Αυτό είχε ένα ενδιαφέρων συμβολισμό
γιατί όπως γνωρίζουμε από την Βίβλο ο Νώε μετά από θεια παρέμβαση είχε
σωθεί ο ίδιος και παράλληλα είχε σώσει το ζωικό βασίλειο από τον
κατακλυσμό που είχε πλήξει τον κόσμο για τις αμαρτίες του. Πίστευαν πως
έτσι το ταξίδι τους θα γίνει χωρίς κανένα πρόβλημα και πως οι δουλειές
τους θα πάνε πολύ καλά.
Για τους αρρώστους που έπασχαν από δύσπνοια και άλλες ασθένειες των
πνευμόνων, λέγεται πως αν πήγαινα νωρίς το πρωί στην πηγή της Αγίας
Σοφίας που βρίσκεται έξω από την κεντρική πύλη και έπιναν νηστικοί τρεις
κούπες από το νερό της, τότε θα θεραπεύονταν αμέσως.
Όλα αυτά δείχνουν για άλλη μια φορά πως ο μεγαλοπρεπής αυτός ναός, το
αιώνιο σύμβολο της Ορθοδοξίας, προκαλούσε πάντα το δέος ακόμα και σε
μουσουλμάνους και οι θρύλοι του σκορπούν μέχρι σήμερα ένα μεγάλο
μυστήριο για το θαυματουργό αυτό κτίσμα που περιμένει υπομονετικά την
πνευματική του απελευθέρωση και την επιστροφή του στην Ορθόδοξη λατρεία.
ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣΔημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος
πηγή nikosxeiladakis.gr