1912:Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο.
Τελικά η παράδοσή της επιτεύχθηκε χωρίς αιματοχυσίες χάρη στην συνετή και έξυπνη στρατιωτική και πολιτική τακτική της Ελλάδος.
Την νύχτα της 26 Οκτωβρίου-27 Οκτωβρίου 1912 οι αξιωματικοί του
Ελληνικού Στρατού Ιωάννης Μεταξάς και Βίκτωρ Δούσμανης στο Διοικητήριο
της Θεσσαλονίκης υπέγραψαν το πρωτόκολλο παράδοσης της πόλης στον
ελληνικό στρατό. Την επόμενη ημέρα (27 Οκτωβρίου) υπογράφηκε
συμπληρωματικό πρωτόκολλο με το οποίο παραδίνονταν στους Έλληνες, όλη η
φρουρά της Θεσσαλονίκης η οποία ανέρχονταν σε 25.000 στρατιώτες και
1.000 αξιωματικούς με όλο τον βαρύ και ατομικό οπλισμό τους και το
απόγευμα μπήκαν στην πόλη δύο ευζωνικά τάγματα της Ζ' μεραρχίας, ενώ οι
Α', Β', Γ', Δ' μεραρχίες με την υπόλοιπη δύναμη της Ζ' έλαβαν θέσεις στα
υψώματα γύρω από την πόλη. Βάσει του πρωτοκόλλου παράδοσης όλοι οι
Οθωμανοί Αξιωματικοί θα κρατούσαν τον οπλισμό τους. Επίσης οπλισμένη θα
παρέμενε η Οθωμανική χωροφυλακή, για την διατήρηση της Τάξης.
Σε επιστολή προς την γυναίκα του, με ημερομηνία 29 Οκτωβρίου 1912, ο Λοχαγός Ιωάννης Μεταξάς έγραφε μεταξύ άλλων:
«...Μετέβημεν νύκτα ο Δούσμανης και εγώ εις Θεσσαλονίκη και
διεπραγματεύθημεν με τον Τούρκο Αρχιστράτηγο την παράδοσιν του στρατού
του, της πόλεως και του Καραμπουρνού, και υπεγράψαμεν το πρωτόκολλον.
Συγκινητική στιγμή! Εγυρίσαμεν αμέσως νύκτα.... Είχον σπεύσει και οι
Βούλγαροι με ολίγον στρατόν αλλά δεν πρόφθασαν. Μάλιστα με έστειλαν να
τους σταματήσω και αυτοί έκαμαν πώς δεν με είδαν και με άρχισαν στις
τουφεκιές, εσφύριζαν πλήθος ολόγυρά μου, τόσον πού ηναγκάσθην να γυρίσω.
Τέλος τους εσταματήσαμεν. Αλλά στάζει φαρμάκι η μύτη τους...»
Ο
Γάλλος Δημοσιογράφος JAN PELISIER ανταποκριτής της Εφημερίδος LA DEPECHE
ευρισκόμενος στην Θεσσαλονίκη την ημέρα της απελευθερώσεώς της έγραφε,
μεταξύ των άλλων και τα εξής:
«Μου είχαν πει ότι ο Ελληνικός Στρατός
έκαμε λαμπρή εντύπωση σ' αυτόν τον πόλεμον. Αλλ' εκείνο πού αληθινά
τιμά τους Έλληνας είναι η διοικητική τους ιδιοφυΐα, είναι ο τρόπος πού
μεταχειρίστηκαν για να επιβάλουν την τάξιν και την ειρήνη στις χώρες πού
κατέλαβαν και να συμβάλουν στην οικονομική τους ανάπτυξη. Η Διοίκηση
της Θεσσαλονίκης ξεχωριστά είναι εξαίρετη. Πρέπει να τη μελετήσετε...».
πηγή koinwnia
